Epidemia Covid-19 pokazała jak istotne jest elektroniczne przekazanie danych i dokumentów. Jednocześnie okazało się, że nie istnieje powszechna usługa umożliwiająca zastąpienie zwykłej przesyłki doręczeniem elektronicznym dlatego obecnie Sejm zajmuje się już rządowym projektem ustawy o doręczeniach elektronicznych.
Obecnie w Polsce można wysłać pismo ogólne lub złożyć określony wniosek do urzędu poprzez ePUAP lecz doręczenie na adres elektronicznej skrzynki podawczej jest skuteczne tylko w niektórych procedurach i konieczne jest do tego utworzenie profilu zaufanego. Dlatego ustawodawca podjął prace nad projektem regulującym powszechne doręczenia elektroniczne. Projekt realizuje także założenia rozporządzenia Rad Europejskiej 910/2014, które wprowadziło pojęcie usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego.
Rozpatrywany projekt wprowadza regulację hybrydową co oznacza, że będzie on nadal umożliwiał załatwienie sprawy w sposób tradycyjny.
Nowe pojęcia
Kwalifikowaną usługę rejestrowanego doręczenia elektronicznego to usługa umożliwiająca przesłanie danych między stronami trzecimi drogą elektroniczną i zapewniająca dowody związane z posługiwaniem się przesyłanymi danymi, w tym dowód wysłania i otrzymania danych, oraz chroniąca przesyłane dane przed ryzykiem utraty, kradzieży, uszkodzenia lub jakiejkolwiek nieupoważnionej zmiany, spełniająca następujące warunki:
- jest świadczona przez co najmniej jednego kwalifikowanego dostawcę usług zaufania;
- z dużą dozą pewności zapewnia identyfikację nadawcy;
- zapewnia identyfikację adresata przed dostarczeniem danych;
- wysłanie i otrzymanie danych jest zabezpieczone zaawansowanym podpisem elektronicznym lub zaawansowaną pieczęcią elektroniczną kwalifikowanego dostawcy usług zaufania w taki sposób, by wykluczyć możliwość niewykrywalnej zmiany danych;
- każda zmiana danych niezbędna do celów wysłania lub otrzymania danych jest wyraźnie wskazana nadawcy i adresatowi danych;
- data i czas wysłania, otrzymania i wszelkiej zmiany danych są wskazane za pomocą kwalifikowanego elektronicznego znacznika czasu.
Kwalifikowane usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego będą świadczone przez krajowych kwalifikowanych dostawców usług zaufania zgodnie ze standardem, o którym mowa w art. 26a ustawy z dnia 5 września 2016 r. o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej – w odniesieniu do zakresu i struktury danych dotyczących komunikacji między adresami do doręczeń elektronicznych.
Z uwagi na fakt, że zarówno publiczna usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego świadczona przez operatora wyznaczonego, jak i kwalifikowane usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego świadczone przez kwalifikowanych dostawców usług zaufania działających na rynku polskim, będą spełniać standard usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, swobodna komunikacja między nimi zostanie zapewniona. Wszystkie one wystawiać będą wystandaryzowane dowody doręczenia (zarówno dowody wysłania, jak i dowody otrzymania danych).
Publiczna usługa hybrydowa to – zgodnie z definicją wprowadzoną w art. 2 pkt 9 projektu ustawy – usługa pocztowa, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe, polegająca na przesyłaniu przesyłek listowych, których nadawcą jest podmiot publiczny przesyłający nadaną treść za pomocą środków komunikacji elektronicznej, a odbiorcą fizycznej formy przesyłki listowej jest podmiot niepubliczny.
Baza adresów elektronicznych
Projekt reguluje powstanie bazy adresów elektronicznych czyli publicznego rejestru prowadzonego w systemie teleinformatycznym, zawierającego adresy do doręczeń elektronicznych osób fizycznych lub podmiotów korzystających z publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, oraz adresów do doręczeń elektronicznych osób fizycznych lub podmiotów korzystających z kwalifikowanych usług rejestrowanego doręczenia elektronicznego. Rejestr będzie prowadzony przez Ministra Informatyzacji. W przypadku osób fizycznych będących przedsiębiorcami wpisanymi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych, doradców restrukturyzacyjnych, notariuszy, rzeczników patentowych i radców Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej do bazy adresów elektronicznych wpisuje się dodatkowe adresy do doręczeń elektronicznych – po jednym wykorzystywanym na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej lub działalności zawodowej.
Kwalifikowany dostawca usług zaufania
Przyjęty model rozwiązania zakłada działanie na rynku doręczeń elektronicznych podmiotu pełniącego rolę operatora wyznaczonego. Świadczy on publiczną usługę rejestrowanego doręczenia elektronicznego, a także zobowiązany jest do udostępniania podmiotom publicznym oraz podmiotom niepublicznym skrzynek doręczeń. Równolegle, czemu ma służyć działanie polegające na określeniu standardu usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, zakłada się stworzenie warunków organizacyjno-technicznych dla kwalifikowanych dostawców usług zaufania świadczących kwalifikowane usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, tak aby klienci korzystający z ich usług mieli w szczególności zapewnioną możliwość wymiany korespondencji z podmiotami publicznymi. Intencją projektodawcy jest budowanie rozwiązań wpisujących się w zasady kreowania rynku konkurencyjnego, co w szczególności wychodzi naprzeciw wytycznym Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, określającej właśnie konkurencyjność jako jeden z filarów nowego kierunku rozwoju polskiej gospodarki.
Rola operatora wyznaczonego i zmiany w konkursie na operatora wyznaczonego
Do świadczenia publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego oraz publicznej usługi hybrydowej obowiązany jest – zgodnie z projektem ustawy – operator wyznaczony. W okresie przejściowym, czyli do dnia 31 grudnia 2025 r., obowiązki operatora wyznaczonego wynikające z projektu ustawy powierzone zostają operatorowi wyznaczonemu, o którym mowa w art. 3 pkt 12 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe. Na potrzeby świadczenia publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego zobowiązuje się operatora wyznaczonego do rejestracji w rejestrze dostawców usług zaufania, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 5 września 2016 r. o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej. Ponadto zostaje on zobowiązany do świadczenia publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego zgodnie ze standardem, o którym mowa w art. 26a ustawy z dnia 5 września 2016 r. o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej. Nakłada się na niego również obowiązek udostępniania skrzynek doręczeń dla podmiotów publicznych oraz dla podmiotów niepublicznych.
Wprowadzenie przedstawionych regulacji wymaga nie tylko nowych przepisów ale również zmiany już obowiązujących. Projektowana regulacja wymaga przebudowania często całych rozwiązań systemowych w już obowiązujących ustawach. Projektowana ustawa przewiduje zmiany m. in. w: ustawie – Kodeks cywilny, ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ustawie – Prawo spółdzielcze, ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych i wielu innych.
